هولوکاست بدون واژگون شدن فعالیتهای عادی روزانه در بین پیش پاافتادگیهای زندگی روزمره در روز روشن بوجود اومد. هیچ چیز بیگانه ای در مورد هولوکاست وجود نداشت. دنیا نه یهو درهم شکست نه خشونت یهو فوران کرد. نه horror movie بود نه سیاه و سفید و نه در فوتج مستند دوربین روی دست اتفاق افتاد. به جاش با یجور پذیرفتگی دلسرد کننده همگانی در زیر آسمون روشن بتدریج بوجود اومد(The Garden of the Finzi-Continis رو ببین) 4تا شاهد عینی کی بود....
اینکه می گم کارگردانان ایتالیایی بطور ثابت فیلمهای موفقی درباره هولوکاست ساختن به دلیل ترکیب جو اجتماعی/تاریخی/فرهنگی زمانشون و نزدیکی و حتی مشارکتشون در واقعه است. ایتالیاییها بر خلاف کشورهای متفقین, ترس و وحشت هولوکاست رو بطور مستقیم تجربه کردن, در شرارتهاش شرکت داشتن و ترکیبی واقعی از سرزنش, درون نگری, خشم و تنفر رو در خود داشتن تا بتونن هولوکاست رو بطور صادقانه نمایش بدن.
فیلمهای غربی ذهن بیننده ها رو با دید خیلی آمریکایی از هولوکاست پوشش داده. هالیوود کلا نمی تونه بخاطر ذاتی که کلا فیلم داره, تصویری بدون فریبندگی و رومانتیزه کردن واقعه و بدون تبدیل کاراکترهاش به قهرمان یا ناجی ارائه بده.
نمایش سینمایی هولوکاست بنظرم به دو دلیل از نظر منطقی مخالف هم ولی درعین حال متقاعد کننده مشکل داره. از یه طرف ترس و وحشت واقعه توسط هر تلاشی برای نمایشش پیش پاافتاده می شه. فیلمی مثه Shoah از Claude Lanzmann توجه بیننده رو به غیر قابل نمایش بودن هولوکاست بعنوان یه موضوع هدایت میکنه. از طرف دیگه هولوکاست بعنوان نشانه ای از اهمیت بسیار بالا و صداقت دیده می شه و بعنوان اسلحه ای برای خاموش کردن نگرانیها و بحثهای دیگه(شاید با جوک ریکی جرویس در مورد اسکار بردن بدون تلاش کیت وینسلت از طریق بازی در فیلمهای هولوکاست آشنا باشین
Extras: Kate Winslet hopes for a holocaust oscar - YouTube
Ricky Gervais told Kate Winslet to do a Holocaust-movie! - YouTube)
فیلمهای هولوکاست دقیقا اسکار می برن چون خود موضوع هر سوالی درباره ارزشهای زیباشناسی و صداقت هنری رو منحرف می کنه. بحث تکنیک و craft فیلم که هنوزم بنظرم از این نظر بهترین کار اسپیلبرگه کنار شاید بدونین خیلی افراد از سکانس دوش شیندلرز لیست انتقاد کردن. دلیلش اینه که وجود سکانس بهانه ای برای بوجود اوردن تعلیقه. یهودیها به آشویتس به درون ساختمونی به ظاهر وحشتناک فرستاده می شن, همزمان باید قلب بیننده بشدت بتپه و مشغول جویدن ناخنهاش باشه فقط بخاطر اینکه در نهایت متوجه بشه اینجا اصلا اتاق گاز نیست و واقعا دوشه. به همین صورت تقریبا کل فیلم بر اساس سکانسهای تعلیقی ساخته شده. آیا اتاق گار کار می کنه؟ آیا نازیها دختر با کت قرمز قرمز رو پیدا می کنن؟ آیا اسنایپر می ذاره زن زنده بمونه؟ آیا پسربچه مخفیگاه رو پیدا می کنه؟ آیا قطار می ایسته؟ آیا تیر بهش می خوره؟ فیلم مثه War of the Worldsه سیاه و سفیده. نازیها مثه گروهی دیوانه اینور اونور راه می رن و یهودی ها رو له و لورده می کنن. شاید بخاطر این باشه که بعضیها مثل دیوید ممت گفتن فهرست شیندلر یجور exploitation filmه. بعد پایان عجیب صهیونیستی فیلم هست که یهودی ها به اسرائیل می رن چون: "جای دیگه ای نمی برنت"(نقل بیانی از یه سرباز در آخر فیلم)
مردم حتی نگاهی هم به فیلمهای قدیمی هولوکاست نمی کنن. شاید چون فیلمهای اروپایی و ایتالیایی اون هیجان هولوکاستی رو نداره؟ از طرف دیگه چشم انداز خیلی غربی از یهودیها بصورت مردمی با صفات معصوم بچه ها نمایش می دن. اینو مقایسه کنین با یهودیهای فیلمهای هولوکاست ایتالیایی و اروپایی(Finzi Continis, Seven Beauties, The Boat is Full و...) یا حتی نیمه اول پیانیست....
از طرف دیگه نگاه کنین فیلم چطور پشت بیننده اش رو نوازش می کنه برای باور اینکه مثل شیندلر همه ثروتشون رو فدای هزاران زندگی می کنن. بعد نگاه کنین فیلمی مثه Europa, Europa چطور نشون می ده بدلیل وضع بغرنج اینجور morality اصلا غیر ممکنه. یا فیلمی مثه Finzi Continis نشون میده چطور ناهمبستگی هولوکاست, غیر ممکن می کرد که مردم خودشون رو مسئول ببینن, غیر ممکن می کرد که بدونن چه اتفاقی داره می افته و غیر ممکن می کرد که علیه اش خودشون رو سازمان بدن. بعد فیلمی مثه Seven Beauties هست که سوال می کنه آیا حاضر هستی هویتت رو سرکوب کنی, جامعه ات رو انکار کنی, زندگی خودت و بچه هات رو فدا کنی, خودت رو در درد فیزیکی و احساسی قرار بدی, برای نجات یکی دیگه.... به این جواب بله گفتن راحته وقتی یه نازی کارخونه دار قدرتمند و ثروتمند باشی البته با این فرض که اسطوره نوع دوست بودن شیندلر رو قبول داشته باشی. یه صحنه بیمره هست در مونیخ که یه دختربچه با یه بمب در یه اتاق قرار داره. اینجور صحنه ها از بیننده بهره برداری می کنن, با ترس غلغلکش می دن که ممکنه دختر منفجر بشه و این امید که ای کاش نشه. صحنه, شیندلرز لیسته دوباره و دوباره و دوباره...
"Why is it, do you think, that in a film that is three hours long, that so little time is devoted to what exactly it was that was lost - namely the Jewish civilization that existed in Poland? There was a tremendous variety among Polish Jews, not to mention the other European Jews who were deported to Poland. Why is it that the film could spare so little for that? I'm not suggesting that Spielberg show everything, I'm saying that, in a three-hour film, he doesn't show anything." -
J Hoberman
------------------------------------------------
"It goes back to the central fact that the film is not about Jews or, arguably, even the Holocaust. Jews make people uncomfortable. It's a movie about Clinton. It's about the benign aspects of capitalism. Capitalism With a Human Face. We're in Ayn Rand country: the Businessman as hero. Capitalism can give us a health care program and it can give us a Schindler." -
Art Spiegelman
---------------------------------------
"Spielberg's film is a melodrama, a kitschy melodrama. Although many take me for a Zionist I would never dare to give such sledgehammer blows as those Spielberg gives at the end of Schindler's List. Israel cannot buy off the holocaust. The six million did not die to justify Israel's existence." -
Claude Lanzmann
خارج از ایتالیا فقط کارگردانهایی که نه بصورت واقعگرا بلکه با زاویه کاملا انتزاعی به هولوکاست پرداختن بنظرم کارای نسبتا صادقانه ای ساختن. پیانیست نیمه اول خیلی خوبی داره ولی مثل مشکل اکثر فیلمهای هولوکاست وقتی به کمپها می رسه به همون ترکیب معمول ترس و احساسات گرایی این فیلمها نزول می کنه.
Google