The Social Network
"هر چقدر که زمان بیشتری با نسل فیسبوک صرف می کنم, بیشتر متقاعد می شم که نرم افزاری که به این نسل شکل می ده شایسته اون ها نیست. اون ها شایسته بهتر از این هستند." -
Zadie Smith
"سیتیزن کین" با Wi-Fi, "شبکه اجتماعی" ـه دیوید فینچر, مارک زاکربرگ موسس فیسبوک رو تماشا می کنه که از یک هکر ماهر به رئیس یک امپراتوری رسانه ای در حال گسترش حرکت می کنه. مثل چارلز
فاستر کین در فیلم اورسن ولز, زاکربرگ برای خودش دشمنانی می سازه, دوستانی رو از دست می ده و بیشتر از قبل گوشه گیر می شه با وجود اینکه امپراتوری شبکه احتماعی ـه موفقش بیشتر رشد می کنه. مثل "کین" فیلم با لحظه "رزباد" خودش به پایان می رسه. سکانسی که برای "توضیح دادن" انگیزه درونی کاراکتر اصلیش طراحی شده. زاکربرگ پشت یک کامپیوتر می نشینه, صفحه اینترنت رو ریفرش می کنه با این امید که توسط اریکا البرایت "دوست داشته بشه".
فیلم نوشته شده توسط ارون سورکین, نویسنده ای که برای دیالوگ های تند و بی وقفه اش معروفه, بیشتر مثل یک فیلم تلویزیونی با "موضوع-این-هفته" عمل می کنه. استایل سورکین یادآور کارهای هاوارد هاکس و کلاسیک هایی مثل "Sweet Smell of Success" و "Ace in The Hole" هست اما نتیجه اش چیزی دیگه است, بیشتر "Tucker: The Man and His Dream"ـه کوپولا یا "The Aviator"ـه اسکورسیزی, بیوگرافی های بزرگی که کوچیک بودنشون رو درک نمی کنن.
فیلمنامه "The Social Network " تا حدی بر اساس داستانی با محتوایی انتقام جو از ادواردو ساورین یکی از بنیانگذاران فیسبوکه, کتابی که واقعیات رو رها کرده و طوری طراحی شده هم برای بدنام کردن زاکربرگ و هم توصیف ساورین بعنوان دوستی که بهش خیانت شده. فیلم فینچر مهربون تره اما همون دروغ ها رو می گه. زاکربرگ رو بعنوان یک گوشه گیر و هارواردیه تک افتاده (یک روبات مبتلا به اوتیسم؟) بتصویر می کشه, در حالیکه عکس این حقیقت داره. اون رو بعنوان فردی از طبقه متوسط در میان خودپسندان ثروتمند بتصویر می کشه, در حالیکه خانواده زاکربرگ دارای دوستان و اقوام نسبتا پر نفوذی است. بطور عجیبی, فیلم تمام نشانه های یهودی بودن زاکربرگ رو پاک کرده و این موضوع رو نادیده می گیره که چطور اخلاقیات کار یهودی از شبکه ها حمایت می کنه و تاثیری که پیوندهای خانوادگی بر اون داشته و بهش انگیزه داده. همینطور گوشه گیری زاکربرگ و مشکلاتش با زنان, تحریف شده. دوست دختر/همسر اون "Priscilla Chan" قبل از فیسبوک با اون بوده و کاراکتر اریکا البرایت در فیلم تخیلی است. به شکل نه چندان تعجب آوری ساورین بطوری خوشایند نمایش داده شده, پسری بدبخت که از سود نهایی محروم می شه. ولی ساورین واقعی در پرداخت قرض هاش کوتاهی کرده و والدین زاکربرگ رو در پرداخت پول برای شناور نگه داشتن فیسبوک و سرورها وادار کرده.
چرا واقعیت رو رها کرد؟ شاید به این دلیل که سورکین مصممه که داستانش رو به چیزی که فکر می کنه یک پارادکس هوشمندانه است خلاصه کنه. پسری که یک شبکه اجتماعی خلق کرد و کسی که رویاش رابطه داشتن بود اما بدون دوست و رابطه باقی موند. سورکین داستان تک افتاده یهودی رو می گه که احساس می کنه بی ارزشه, می خواد با ثروتمندان رابطه داشته باشه ولی کاملا موفق نیست. زاکربرگ فریاد می زنه:"دوست داشتی بی ارزش باشی؟" "دوست داشتی هیچ کس باشی؟" در جای دیگه گله می کنه که مثل بعضی افراد دیگه ورزیده و چابک نیست و اینکه به بعضی از باشگاه های انحصاری هاروارد مثل کلاب قایقرانی وارد نشده.
ولی دوباره حقیقت چیزی دیگه است. زاکربرگ به مقام اجتماعی علاقه ای نداشت. در تیم های شمشیربازی و قایقرانی بود و قبلا در مدرسه خصوصی با اعتباری تحصیل کرده بود. بیست درصد دانشجویان هاروارد یهودی هستن و رئیس هاروارد در اون زمان خودش فردی یهودی بود. فیلم یک نمایش شعبده بازی عجیبه. فیلمی درباره یک تک افتاده یهودی که تک افتاده نیست.
فیلم چه چیزی درباره رسانه اجتماعی می گه؟ زاکربرگ بعنوان نماینده نسل اینترنت ارائه شده, نیازمند رابطه, مقام و محبت. اینجا مردم و احساساتشون چیزی نیستن جز کالاهایی که مبادله می شن, تکنولوژی انزوا و گوشه گیری ایجاد می کنه, و مهارت های شخصی در عوض شبکه های سایبری کاهش پیدا می کنه, عقده های خودکوچک بینی شدید و خودشیفتگی. مشکل اینه که بعنوان هنر, فیلم به
اندازه فیسبوک تقلیل دهنده است, و همه چیز درباره اش خودش دربردارنده نیاز "به-من-نگاه-کن" و کم عمقی نسل فیسبوکه. اما شاید کانتکست وسیع درست تر باشه: انسان همیشه سطحی و خودشیفته بوده و پوشیدن ماسک های ساختگی خیلی قبل تر از دنیای سایبری وجود داشته. ضمیر همیشه چیزی ساختگی بوده و مردم همیشه ذاتا از خودبیگانه بودن. فیسبوک متصل می کنه همونقدر که دور می کنه و گرم, نیرومند و عمومی است همونقدر که بی روح و کم عمقه. گرچه فیسبوک شاید یک سبب باشه, اما صرفا این حالات بیولوژیکی و اجتماعی-فرهنگی رو تقویت می کنه.
7.5/10
Google